• 602. vizantijski car Foka. Kao centurion, poluvarvarskog porijekla, učestvovao je u pobuni protiv cara Mavrikija. Vladao je do 610. godine.

• 602 - 628. rat Persije (Država Sasanida) sa Vizantijom, kao poslednji, ali i najrazorniji sukob među njima. Ubistvo cara Mavrikija jedan je od povoda za početak ovog sukoba. .

• 602. Na zapadu države, koristeći odsustvo vizantijskih snaga, Avari i Sloveni prodiru na Balkan.

• 602. poslednje pominjanje crkvene organizacije u Skadru i Duklji (u istorijskim izvorima) usled najezde Avara i Slovena (koji koriste odsustvo vojske cara Foke, zbog rata Vizantije sa Persijom - Država Sasanida).

• 610. ubistvo cara Foke, od ruke samog pobunjenika Iraklija, budućeg vizantijskog cara.

Car Iraklije (610 - 641)

Solidus cara Iraklija (610 - 641).
Za vrijeme njegove vladavine, Sloveni
opsjedaju Solun i Konstantinopolj,
napadaju na Peloponez, ostrvo Krit, a
nakon 620. godine, stalno se nastanjuju
na Balkanu
By Tilemahos Efthimiadis (originally posted to Flickr as Solidus, Herakleios) [CC-BY-2.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/2.0)], via Wikimedia Commons

• 610 - 641. car Iraklije vlada Vizantijom. Početkom njegove vladavine Sloveni nastavljaju prodore na balkanske prostore Vizantije.

• 612 - 625. veliki prodori Avara i Slovena na balkansko područje Vizantije cara Iraklija. Nakon 613. godine, osvojeni su Nais (Niš) i Sardika (Sofija) a izbjeglo stanovništvo - traži utočište u Solunu (koji će biti opsjedan 615. i 617. godine). Po Konstantinu Porfirogenitu, Avari su "uništili" Romane (iliro-romanske starosjedioce; "Grke" i "Rimljane" iz narodne tradicije) koji su živjeli u ravnicama, tako da su potražili spas u utvrdjenim primorskim gradovima (Ulcinju, Budvi i posebno Kotoru). Pretpostavka je da je ovako doseljeno stanovništvo iz osnova podiglo i utvrdilo grad Bar (današnji Stari Bar). Stanovništvo u župama oko gradova je bilo pretežno slovenskog porijekla. U primorskim gradovima se govorilo latinskim jezikom, a već krajem XIV i pocetkom XV vijeka, stanovništvo je poslovenjeno, ali se još vezivalo za svoje romansko porijeklo.

Naseljavanje Slovena
(Južni Sloveni) u Vizantiji,
u prvoj polovini VII vijeka

• VII vijek. Dukljani, Travunjani, Zahumljani i Neretjani, kao slovenski doseljenici - dobijaju imena po mjestima, rijekama ili teritorijama na kojima su se naselili (čak i početkom XVI vijeka, štampar Božidar Vuković Podgoričanin naziva zemlju svog porijekla Dukljom, zapisujući da je "otčestva ot zemje Dioklitskije" mada je tada, već od XI vijeka ustaljen i naziv Zeta, kao domaći).

• 625 (nakon) Oblast ("sklavinija") Duklja. "Sklavonija" (sklavinija) je uopšten, zapadni naziv za sve predjele (pokrajine) velike županije ili kneževine južnih Slovena (u okviru romejskog carstva). Sloveni naseljeni u oblasti rimske provincije Praevalis (Praevalitana) formiraju jednu od svojih oblasti ("sklavinija") koja dobija ime po antičkom gradu Duklji. Naziv nove slovenske oblasti (kneževine) Duklja (Dokleja; Dioklija; Dioklitija) kao i naziv rimskog grada - potiče od imena nekadašnjeg, antičkog ilirskog plemena na ovim prostorima - Dokleata.
  Dromon, vizantijski ratni brod
  (korišćen od VI - XII vijeka)
  razvio se iz rimske bireme
  Source - http://commons.wikimedia.org/wiki/File: Byzantinische_Dromone.PNG/ Neuceu - GNU Free Documentation License, Version 1.2 - Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported license Ne zna se ko je bio prvi dukljanski knez pod Vizantijom, ni kada je pokršten. Slovensku kneževinu Duklju, čini područje sliva rijeke Zete i Morače sa basenom Skadarskog jezera (manjeg obima od današnjeg). Njoj pripada oblast od sredine zaliva Boke Kotorske do iza ušća rijeke Bojane u more. Na istoku, granica je išla od rijeke Bojane, preko Prokletija, do izvorišta Lima. Visoka planinska oblast( u "Sclavoprum Regnum" nazivana "Podgorjem", sa većim brojem slovenskih župa) bila je granica prema "sklaviniji" Raškoj, odnosno Velikoj županiji Raška. Na zapadu, granica je išla od ušća Pive i Tare, preko Krivošija, do Risna.U zapadnim pismenim izvorima se dugo vremena nije koristio domaći naziv za oblast-kneževinu Duklju: Zeta (prvi put u pismenom izvoru, 1040. godine). Vizantijski gradovi u Duklji, naseljeni starosjediocima, Iliro-Romanima, sa svojim patricijskim porodicama, u odnosu na slovensko zaledje jaki trgovački centri, bili su u posebnom statusu i pod direktnom upravom i zaštitom vizantijskog upravnog aparata i vojske. Starosjedioci iz unutrašnjosti (Iliro-Romani) još su se pod najezdom Avara povukli u te utvrđene, pretežno primorske gradove, njihovu okolinu, kao i planinske predjele gdje su živjeli od stočarstva. Od druge polovine XI vijeka, Duklja (Zeta) će se na Zapadu i u latinskim pismenima primorskih gradova - nazivati i "Kraljevstvom Slovena".

• VII v. prerastanje sistema plemenske vlasti u sklavonijama u sistem kneževina. Kasnije, od XII vijeka, titula kneza će se početi koristiti i kao titula za upravnike, postavljene od strane gospodara - za pojedine oblasti i mjesta, u novoformiranim državama Južnih slovena

• 668. vizantijski car Konstantin IV, vlada do 685. godine. Popustljiv na zahtjeve Bugara, uspješno se odupro muslimanskim osvajanjima i uticao na pomirenje vizantijske i rimske crkve. Suzbio je pobunu i pljačkaške pohode Slovena u okolini Soluna (678)

Vizantijci (Romeji, kako su sebe nazivali)
od 670. godine u pomorskim bitkama
koriste svoj izum, "morsku vatru",
zvanu još: "tečna vatra," "grčka vatra "
ili "romejska (rimska) vatra"

• 674 - 678. Prva arabljanska opsada Konstantinopolja. U pomorskoj bici kod Silejuma (Mramorno more) korišćena je "grčka vatra" (pronalazača i arhitekte Kalinika iz Heliopolja).

• 680 - 681. Šesti vaseljenski sabor (Treći carigradski sabor).

• 680. Bugari prelaze Dunav i učvršćuju se u vizantijskoj Trakiji.

• 685 - 695. car Vizantije Justinijan II Rinomet .

• 697. Osvajanje vizantijske sjeverne Afrike od strane Arabljana, za vrijeme kratke vladavine cara Leontija (svrgnut od pripadnika svoje ratne flote, 698).

• 698 - 705. vizantijski car Tiberije (ranije, germanski vojni časnik Apsimar).

• 705. Justinijan II Rinomet ponovo vlada do 711. godine (ubijen u pobuni).

• VIII v. Svač (u župi Oblikus) je biskupski grad. Poslije 1089. godine, Svačka biskupija je sufragan Barske nadbiskupije. Pored ostalih crkvenih gradjevina, imao je katedralu Sv. Jovana i franjevačku crkvu Sv. Marije.

Vizantija 717. godine
By Hoodinski at English Wikipedia derivative work: Rena [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons

• VIII v. grad Bar ima episkopiju potčinjenu Dračkoj arhiepiskopiji.

• 732. mitropolit Praevalitane je pod jurisdikcijom cargradsog patrijarha.

• 777. Prvo pominjanje titule “župan”, na teritoriji koju su naseljavala slovenačka plemena.

• 780 (oko) srpski knez Višeslav (ili Vojislav) naveden u Porfirogenitovim spisima.

• 787. pomen kotorskog biskupa na saboru u Nikeji.

• VIII v. do IX vijeka, pocinje korišćenje gusli na Balkanu. Ovaj muzički instrument potiče iz Azije.

Kotorska krstionica iz IX vijeka
By Sailko (Own work) [CC BY 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/3.0)], via Wikimedia Commons

• 809. Crkva Svetog Tripuna u Kotoru (donatorski natpis o njenom osnivanju, koji pominje i episkopa Jovana).

• IX v. Drivastium (Drivast; lat. Drivastum; alb.Drishti) se prvi put pominje pod tim imenom. Tvrdava sa podgrađem, značajna je za odbranu srednjovjekovnog Skadra. Poput Sape i Danja, kasnoantički je episkopski grad, najvažniji u skadarskom zaleđu. Na njegovom mjestu je nekada postojala ilirska , potom rimska tvrdjava. Nema dokaza da je kasnije ulazio (kao ni Sapa, Sard ili Danj) u sastav srednjovjekovne države Duklje (Zete) Vojislavljevića, mada je u njegovoj neposrednoj blizini bio Skadar, rezidencija dukljanskih vladara. Kasnije će Drivast biti u sastavu srpske države, od 1184-85. do 1362-63. godine, kada prelazi u ruke Zete Balšića. Godine 1392. predat je Osmanlijama, od strane Đurađa II Stracimirovića Balšića, ali je od njegove strane povraćen godinu dana kasnije. Od istog gospodara Zete, Drivast je predat Mletačkoj republici, 1396. U ruke Balše III Balšića, Drivast pada 1319. godine i u satavu je Zete do njegove smrti 1321. kada se grad svojevoljno predaje Mlečanima. Iste godine ga zauzima despot Srbije, Stefan Lazarević, a od 1442. Mletačka republika. Pod osmansku vlast pada ponovo, 1478. godine.

• IX. v. Osnovana crkva Sv. Stefana, na ostrvu Gospe od Milosrđa (Tivatski zaliv) od strane Huroka (Hurocus) i njegove supruge, slovenke Dane.
  

• 840. (prije) "Citadela", centralna tvrđava u utvrđenom Starom Gradu (Budva). Dograđivana u kasnijim vjekovima.

Crkva Sv. Marije (in Punta)
u Budvi (840. godina)
By Bratislav (Own work) [CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0) or GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html)], via Wikimedia Commons

• 840. crkva svete Marije (in Punta) u Budvi, podignuta je na rtu (inpunta). Po saracenskom osvajanju i pustošenju Budve, Rose i Donjeg Kotora (Dekadron, kod ravenskog kartografa iz IX vijeka, odnosno Dekatera, po Porfirogenitu, iz X vijeka) , romansko stanovništvo koje je bilo prebjeglo u okolne slovenske župe, obnavlja grad , a crkvu svete Marije (in Punta) podiže nepoznati ktitor , sa bratom. Pominje se 1166. i 1346. godine, a obnavljana je u toku srednjeg vijeka. Korišćena je najprije od strane benediktinaca, potom franjevaca (do pada Mletačke republike i dolaska Francuza) a kratko vrijeme i od dominikanaca iz kotorskog Samostana Svetog Nikole.

Podužni presjek Crkve Svete Marije "In Punta" u Budvi

Vizantija i "sklavinije"
(slovenske kneževine) prije dolaska
na vlast Vasilija I, 867. godine i ekspanzije Vizantije
By Bigdaddy1204 at English Wikipedia [CC-BY-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/3.0)], via Wikimedia Commons - Derivative works

• 860. smrt srpskog kneza Vlastimira, pobjednika ratu protiv bugarskog kana Presijana.

• 862. srpski knez Mutimir , do 891. godine. Odbio je bugarski napad (između 852. i 887) i potom sklopio mir sa hanom Borisom. Papa Jovan VIII, godine 873. nastoji da, preko ovog srpskog kneza i bogosluženja na slovenskom jeziku, veže za sebe i ostale slovenske vladare.

• 863. početak moravsko-panonske misije širenja hrišćanstva na slovenskom jeziku, od strane solunske braće Ćirila i Metodija - po molbi velikomoravskog kneza Rastislava (842 - 870) i odobrenju vizantijskog cara Mihaila III. U Rimu, godine 867. ova misija dobija podršku pape Hadrijana II.

• 864. Opadanje moći Bugarske i uspon Vizantije cara Vasilija I.

Car Vasilije I Makedonac (867 - 886)
posebno se zauzeo za prihvatanje
hrišćanstva u slovenskim kneževinama
Vizantije (prikaz iz XII vijeka)
Skylitzes Manuscript /Upload.wikimedia.org/Public domain in the United States

• 867. vizantijski car Vasilije I Makedonac, porijeklom iz Trakije, vladao do 886. godine. Vratio je ugled Carstvu i proširio vlast na cijelo Balkansko poluostrvo. Slovenske kneževine u okviru Vizantije, bile su u vazalnom odnosu.

• 867. vizantijski car Vasilije I sa flotom dolazi u Jadran.

• IX v. (druga polovina) Tivat (Theudo, Thedo,Teodo )se kao naselje prvi put pominje na donatorskom zapisu (đakona Albelina) sa crkve sv. Srdja, Nikole i Dimitrija (Đurđevo brdo, iznad Tivta).

• IX v. (početak) pomen bratovštine: Bokeljska mornarica. Svoj statut ima od 1463. godine.

• IX v. Benediktanski manastir (samostan) Bogorodice Ratačke, na kraju rta Ratac, izmedju Bara i Sutomora.

• 869. odluke Carigradskog sabora (početak crkvenog raskola).

• 870 (posle) Već ranije prihvaćano (pod uticajem latinskih kulturnih centara u vizantijskim gradovima u Primorju i skadarskoj oblasti) hrišćansvo se u dukljanskoj kneževini konačno rašililo, najkasnije u vrijeme cara Vasilija I. Naime, Sloveni koji su tokom VII vijeka dospjeli u Praevalis (Duklju; Zetu) u vrijeme postojanja još uvijek jedinstvene, monoteističke hrišćanske crkve - iz vizantijskih primorskih gradova (pod vlašću stratega u Draču) već su i ranije bili izloženi postepenom uticaju od strane romanskog stanovništva i primorskih romanskih misionara (latinski obred pokrštavanja).
  Sedamdesetih godina IX vijeka, pod uicajem ovog cara, izvršeno je i pokrštavanje u Srbiji ("Krštena Srbija" kako je naziva Konstantin Porfirogenit). Za prvog, po rođenju krštenog srpskog vladara smatra se kasniji knez - Petar Gojniković.

Pečat dukljanskog arhonta (kneza) Petra
By Jovanvb at en.wikipedia (Transferred from en.wikipedia) [Public domain], from Wikimedia Commons

• Kraj IX vijeka - arhont (knez) Duklje, Petar.
Godine 1884. otkkriven je olovni pečat sa njegovim imenom, na grckom pismu: "Petar arhont Duklje". Pretpostavlja se da potiče iz vremena vladavine cara Vasilija I. Dokaz je o postojanju Kneževine Duklje, u vazalnom odnosu prema Vizantiji (uklopljena u njen vojno-upravni sistem) Po nekim autorima, arhont Petar se navodi u kasnijem vremenu, kao otac kneza Vladimira.

• 886. Budva je sjedište biskupije.

• IX vijek (kraj) Ugri (Mađari) stižu u Panoniju.

• IX v.Duklja se koristi širenjem Bugarskog carstva: kao kneževina steče potpunu političku nezavisnost od Vizantije (sve do kraja X vijeka, kada makedonski cara Samuilo napada i samu Duklju).

• 891. srpski knez Pribisav Mutimirović (do 892) naslednik kneza Mutimira.

• 892. srpski knez Petar Gojniković, do 917. godine (prvi po rođenju kršteni srpski vladar). Stupio na presto uz pomoć vojnih snaga Hrvata (dalmatinsko vojvodstvo Branimira) kod kojih je boravio u egzilu. Zarobljen prevarom od strane svog kuma, bugarskog cara Simeona (917).

• 913. Konstantin VII Porfirogenit (913- 955) vizantijski car i pisac. Za istoriju Crne Gore je značajno njegovo djelo "De administrando imperio" (O upravljanju carstvom).
  

• 917 (20. avgusta) bitka kod Anhijala (Aheloja) i poraz Vizantijske vojske od strane bugarskog cara Simeona Velikog. Nakon nje su se balkanski posjedi Vizantije sveli na okolinu Konstantinopolja i Ploponez.

• 917.srpski knez Pavle Branović, do 923. godine, na vlast došao kao štićenik cara Simeona i vazal Carevine Bugarske. Zbačen od Bugara, zbog kasnije provizantijske politike.

• 923/924. veliki srpski župan Zaharija, vršio vazalnu vlast podrškom bugarskog cara, ali se ubrzo kao vazal priklonio Vizantiji i porazio kaznene bugarske snage (oko 922. godine). Godine 924. pred mnogo snažnijim bugarskim snagama, izbjegao bitku i pobjegao u Hrvatsku.

• 924 - 927. bugarska okupacija kneževine Srbije: pustošenje Srbije i njeno potpuno osvajanje od strane Simeona Velikog. Bugarska prvi put izbija na granicu Duklje (Zete).

• 925. do 928. Pominjanje Kotorske biskupije na splitskim saborima.

• 927 (posle) srpski knez Časlav Klonimirović (vladao od 927 - oko 950) uz pomoć Vizantije (po smrti bugarskog cara Simeona) obnavlja Srbiju, opustošenu od strane Bugara i vrši njeno proširenje. Po "Ljetopisu popa Dukljanina" ubijen je od strane Ugara (Mađara) nakon što je spiječio njihov prodor u Bosnu.

• 928. Srbi se (od Časlava Klonimirovića) postepeno šire od zapada prema istoku i obuhvataju Rašku, koja će biti samo dio Srbije (mada su se ponekad izjednačavali pojmovi Srbija i Raška). Po "popu Dukljaninu", područje Podgorja (istočnog) obuhvatalo je najveći dio prvobitne (rane) Srbije. Nakon Časlava, do drugog velikog širenja prostora Srbije doći će kasnije, u okviru Kraljevine Duklje (Zete) Bodina Vojislavljevića.

Duklja i ostale sklavonije 945. godine
(Map of the Historical Atlas of
Gustav Droysen, 1886)

• 949. po navodima Porfirogenita ,u pismu sinu Romanu, kao informaciji o narodima (Peri etvov) Hrvatska se istočno prostire do rijeke Cetine, a Duklja (domaći naziv: Zeta) do kaštela Drača, sa granicom prema Srbiji u planinskim stranama.

• X v. (sredina) Klobuk, tvrđava u župi Vrm (Travunija) po navodima Konstantina Porfirogenita, u "De administrando imperio". Pominje se i u "Barskom rodoslovu", a 1042-1043. za vrijeme dukljansko-vizantinskog sukoba. Nakon Srbije Nemanjića, od 1377. u posjedu je Kraljevine Bosne.

• 950. (oko) pop Bogumil (Bogomil) je propovjedao bogumilsko učenje medju Slovenima u oblasti Velesa i Prilepa. Djeovao za vladavine bugarskog cara Petra (927-968).

• 950. (oko) Istorija Konstantina Porfirogenita.

• 951. raspad Časlavljeve Srbije na manje županije.

• X v. Dioklicani (Dukljani) kao naziv koji koristi car Vizantije , Konstantin Porfirogenit, za stanovnike oblasti (sklavonije) Duklje (naslov 35. Poglavlja: "O Dukljanima i zemlji u kojoj sada obitavaju").

• 959. smrt vizantijskog cara Konstantina Porfirogenita.

• 969/976 pad Bugarske i razdijeljenih srpskih županija pod vlast Vizantije (cara Jovana I Cimiskije).